نهمین روز محرم یکی از روزهای که مرتبط به واقعه کربلا در سال ۶۱ قمری است و شیعیان در این روز به سوگواری ویژه می‌پردازند. در نهم محرم سال ۶۱قمری شمر بن ذی‌الجوشن با نامه‌ای از طرف عبیدالله بن زیاد وارد کربلا شد. در آن نامه از عمر بن سعد خواسته شده بود که با جدیت بیشتر با امام حسین علیه‌السلام برخورد کند که منجر به هجوم لشکر عمر بن سعد به خمیه‌گاه سیدالشهدا علیه‌السلام در عصر این روز شد. امام حسین علیه‌السلام با فرستادن حضرت ابوالفضل العباس علیه‌السلام از آنها مهلت گرفت تا شب را با نماز و تلاوت قرآن به صیح برسانند. از طرفی دیگر در این روز، شمر امان نامه‌ای برای قمر منیر بنی هاشم علیه‌السلام فرستاد اما آن حضرت آنرا نپذیرفتند.

شیعیان روز تاسوعا را به نام سقای دشت کربلا نامیده‌اند؛ در این روز به فضائل ایشان و به سوگواری می‌پردازند. البته نامگذاری روز تاسوعا به نام حضرت عباس(ع) منشاء روایی ندارد. این نامگذاری به عرف و سنت مردم بر می‌گردد، یعنی اینکه مردم برای احترام به ابوالفضل(ع)، از روز تاسوعا به عنوان روز حضرت عباس یاد می‌کنند. در این روز بیشتر ازحضرت تجلیل می‌شود تا شخصیت ایشان بهتر مورد توجه قرار گیرد، البته این احترام به نقش عباس(ع) در کربلا و مقام حضرت برمی‌گردد. 

حضرت عباس(ع) مقام بلندی دارد؛ تعابیر بلندی که در زیارتنامه اوست، گویای‌ همین مطلب است. در زیارت ناحیه مقدسه نیز امام زمان(ع) از شخصیت ایشان تجلیل نمود. امام سجاد(ع) فرمود: عمویم عباس حقیقتاً ایثار و جانبازی نمود و جانش را فدای برادر نمود تا آنجا که دست‌هایش قطع شد. همچنین امام صادق(ع) فرمود: شهادت می‌دهم که تو برای خدا و رسولش و برادرت خیر خواهی نمودی، پس تو چه نیکو برادر فداکار بودی.

به مناسبت فرا رسیدن روز تاسوعا با حجت‌الاسلام سید رضی علوی، مدرس حوزه علمیه آیت‌الله خویی(ره) گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.

دو درس مهم روز تاسوعا

حجت‌الاسلام سید رضی علوی، استاد حوزه علمیه آیت‌الله خویی(ره) در رابطه با نامگذاری روز تاسوعا به خبرنگار تحریریه جوان قدس گفت: به نظر می رسد این روز بر اساس ترتیب اعداد در زبان عربی نامگذاری شده، زیرا تاسع به روز نهم گفته می‌شود. در بعضی از کتب و روایات مثل بحارالنوار و اصول کافی که مربوط به شعیه است، برای این روز از لفظ تاسوعا استفاده شده است و میان مردم رواج پیدا کرده است. امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند: تاسوعا روزی است که امام حسین علیه السلام در آن روز به وسیله دشمنان محاصره شدند. 

این استاد حوزه در رابطه با مهمترین لحظات در روز تاسوعا بیان داشت: با ورود شمر بن ذی‌الجوشن در روز نهم محرم به سرزمین کربلا گفت‌وگو و مکاتبات قبلی که بین حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام و عمر بن سعد بود قطع شد و مهمترین لحظات زمانی بود که همه برای جنگ آمده شدند و امان نامه‌ای از جانب شمر به حضرت ابوالفضل العباس علیه‌السلام فرستاده شد. ام‌البنین مادر حضرت عباس علیه‌السلام و شمر از یک قبیله بودند بنابراین حضرت ابوالفضل العباس علیه‌السلام امان نامه را نپذیرفت. این اتفاق را می‌توان به عنوان مهمترین لحظات در روز تاسوعا ذکر کرد؛ به این ترتیب با رد امان نامه محاصره شدیدتر شد.

حجت‌الاسلام علوی درباره مهمترین پیام روز تاسوعا به شیعیان اظهار کرد: ۲ مطلب در این زمینه خیلی مهم است، اول اینکه حضرت ابوالفضل العباس علیه‌السلام در روز عاشورا یک کار بسیار بزرگ را رقم زد و آن این بود که در دفاع از برادر خود تا پای جان ایستادند. دوم حضرت عباس علیه‌السلام برای امام حسین علیه‌السلام تنها یک برادر نبود یعنی فقط یک ارتباط نسبی نداشتند بلکه فراتر از این تصورات است و آن ارتباط و درک ایشان از امام زمان خود بوده اسش؛ ایشان در مقابل یزید و لشکریان طاغوت ایستاد و امان نامه شمر را نپذیرفت. این لحظه را می‌توان مهمترین پیام تاسوعا برای شیعیان دانست. زیرا با وجود اینکه همه امکانات برای حضرت ابوالفضل العباس علیه‌السلام فراهم بود دست از یاری رساندن امام زمان خود برنداشت.

‌شناخت معرفت امام راه رسیدن به خدا  

حجت‌الاسلام علوی درباره انتقال مفاهیم روز تاسوعا به نسل ضد گفت: اولا باید خصوصیت امام شناخته شود، اینکه امام کیست؟ که من برای او فداکاری کنم و حتی از جانم بگذرم، پس باید گفت معرفت امام شناسی را در میان جوانان تقویت کنیم و باید سیره امام به گونه‌ای به مردم معرفی شود که بدانند در دانستن این معرفت و نزدیکی به امام رسیدن به خدای تبارک و تعالی است. در گام دوم باید معرفت و سیره اطرافیان امام را به مردم بازگو کرد مثل کاری که حضرت عباس علیه‌السلام در روز تاسوعا و عاشورا انجام داد.

این استاد حوزه علمیه در پایان مطالعه چند کتاب را برای درک بهتر از شخصیت با فضیلت حضرت ابوالفضل العباس علیه‌السلام و روز تاسوعا پیشنهاد کرد: از آنجایی که در این زمینه کتاب‌های زیادی وجود دارد و وقایع نگارها قیام حضرت سید الشهدا علیه‌السلام را ثبت کردند، نمی‌شود به ۱ یا ۲ کتاب خلاصه کرد؛ با این وجود کتاب نفس‌المهموم از شیخ عباس قمی که ترجمه آن تحت عنوان «در کربلا چه گذشت» منتشر شده، یکی از کتاب‌های خوبی است که وقایع کربلا را بیان کرده است. همچنان کتاب حماسه حسینی از استاد شهید مطهری را برای مطالعه در این دوران پیشنهاد می‌کنم.  

خدابخش حکیمی-خبرنگار تحریریه جوان قدس